خیلی ها به دنبال راهکاری برای سیر و سلوک و پیشرفت هستند. اما غافل ازاینکه موانعی نیز در این میان هست که اگر موانع را رفع نکنیم هرگز به آن راهکارها نخواهیم رسید و اگر به دنبال آنها برویم به مقصد نمی رسیم.

این داستان درست مانند زمانی است که شخص بیماری دارو مصرف می کند ولی پرهیز نمی کند. به همان مقدار که دارو می خورد و بهبودی برایش حاصل می شود، با ناپرهیزی به همان مقدار  سلامت و صحت خودش را عقب می اندازد.

 

سیر و سلوک هم مانند خیلی کارهای دیگر هم موانعی دارد و هم آفاتی. و چه بسا برخی از همین موانع، آفتهایی هستند برای سیر و سلوک که گاهی ناخودآگاه گریبانگیر سالک می شوند.

 

در این نوشتار به 12 مانع سلوکی اشاره می کنیم.

 

موانع عروج

 

1. انکار مقامات، شاهکار بزرگ شیطان

 

بدترین خارهای طریق کمال و وصول به مقامات معنویه که از شاهکارهای بزرگ شیطان قطاع الطریق است انکار مقامات و مدارج غیبیه معنویه است.

 

که این انکار و جحود سرمایه تمام ضلالات و جهالات است و سبب وقوف و خموداست و روح شوق را که براق وصول به کمالات است می یمراند و آتش عشق ر که رفرف معراج روحانی کمالی است خاموش می کند پس انسان رااز طلب باز می دارد.

 

به عکس اگر انسان به مقامات معنویه و معارج عرفانیه عقیدت خالص کند وایمان آورد چه بسا شود که این خود به آتش عشق فطری که در زیر خاک و خاکستر هوا های نفسانیه خمود شده کمک و مدد کند و نور اشتیاق را در اعماق قلب روشن کند و کم کم به طلب برخیزد و به مجاهده قیام کند تا مشمول هدایت حق و دستگیری آن ذات مقدس شود. والحمدلله. (15)

 

2. غفلت از حق، مانع عینیت یافتن ایمان در زندگی انسان

 

اگر نفوس یکسره متوجه به دنیا و تعمیر آن باشند و منصرف از حق باشند گرچه اعتقاد به مبداء و معاد هم داشته باشند منکوس هستند.

 و میزان درانتکاس قلوب غفلت از حق و توجه به دنیا و تعمیر آن است و این اعتقاد یا ایمان نیست... یا ایمان ناقص ناچیزی است که منافات باانتکاس قلب ندارد بلکه کسی که اظهارایمان بالغیب و حشر و نشر کند و خوف از آن نداشته باشد واین ایمان او را به عمل به ارکان نرسانداو را باید در زمره منافقین به شمار آورد نه مؤمنین....

 

 این یکی از مهماتی است که باید نفوس ضعیفه ما به آن خیلی اهمیت دهند و مراقبت کنند که آثارایمان در جمیع ظاهر و باطن و سر و علن نافذ و جاری باشد و چنانچه به قلب دعوی ایمان دارند ظاهرا را هم محکوم به حکم آن کنند تا ریشه ایمان در قلب محکم و پابرجا شود و به هیچ عایق و مانعی و تبدل و تغییری زایل نشود واین امانت الهی و قلب طاهر ملکوتی را که به فطرت الهی مخمر بود بی تصرف شیطان و دست خیانت به آن ذات مقدس باز پس دهند والحمدلله اولا و آخرا.. (16)

 

3. تسویف، حیله و دام بزرگ شیطان

 

تا جوانی در دست توست کوشش کن در عمل و تهذیب قلب و در شکستن اقفال و رفه حجب که هزاران جوان که به افق ملکوت نزدیکترند موفق می شوند و یک پیر موفق نمی شود.

 

قید و بندها واقفال شیطانی اگر در جوانی غفلت از آنها شود هر روز که از عمر بگذرد ریشه دارتر و قوی تر شوند.

درختی که اکنون گرفتست پای                  به نیروی شخصی بر آید ز جای

گرش همچنان روزگاری هلی                    به گردونش از بیخ بر نگسلی

 

از مکاید بزرگ شیطان و نفس خطرناکتراز آن آن است که به انسان وعده اصلاح در آخر عمر و زمان پیری می دهد و تهذیب و توبه الی الله را به تعویق می اندازد برای زمانی که درخت فساد و شجره زقوم قوی شده و اراده و قیام به تهذیب ضعیف بلکه مرده است. (17)

 

4. اصطلاحات، دام بزرگ ابلیس

 

به این اصطلاحات که دام بزرگ ابلیس است بسنده مکن و در جستجوی او جلّ وعلی باش. (1)

بسا شود که اسنان به واسطه شدت توجه به اصطلاحات و فهم کلمات و غور دراطراف آن از قلب به کلی غافل شود وازاصلاح آن بازماند. در مقام شرح حقیقت و ماهیت قلب واصطلاحات حکما و عرفااستادی کامل شود.

ولی قلب خودش (نعوذباالله) از قلوب منکوسه یا مطبوعه باشد مثل کسی که از خواص ادویه مضره و نافعه مطلع باشد و شرح هر یک را خوب بدهد ولی از ادویه مضره احتراز نکند و مفیده را به کار نبرد. ناچار چنین شخصی با همه علم دواشناسی به هلاکت رسد واین علم موجب نجات او نشود. (19)

 

5. دوستی حلال دنیا، خاستگاه همه خطاها

 

پسرم! هیچ گاه دنبال تحصیل دنیا -گر چه حلال او باشد- مباش که حب دنیا گر چه حلالش باشد رأس همه خطایاست چه خود حجاب بزرگ است و انسان را ناچار به دنیار حرام می کشد. توجوانی و با قدرت جوانی که حق داده است می توانی اولین قدم انحراف را قطع کنی و نگذاری به قدمهای دیگر کشیده شوی که هر قدمی قدمهایی در پی دارد. (20)

 

6. بنگر که را نافرمانی می کنی

 

پسرم! گناهان را هر چند کوچک به نظرت باشد سبک مشمار: (21) «انظر إلی من عصیت» و با این نظر همه گناهان بزرگ و کبیره است.

هر گناهی گرچه کوچک به گناهان بزرگ و بزرگترانسان را می کشد به طوری که گناهان بسیار بزرگ در نظرانسان ناچیز آید بلکه گاهی اشخاص به ارتکاب بعضی کبائر به یکدیگر فخر می کنند و گاهی به واسطه شدت ظلمات و حجابهای دنیوی منکر به نظر معروف و معروف منکر می گردد... (22)

 

7. حب نفس، بزرگترین دام ابلیس

 

پسرم! برای ماها که از قافله «ابرار» عقب هستیم یک نکته دلپذیر است و آن چیزی است که به نظر من شاید در ساختن انسان که در صدد خود ساختن است دخیل است.

 

 باید توجه کنیم که منشا خوش آمد مااز مدح و ثناها و بدآمدنمان ازانتقادها و شایعه افکنی ه حب نفس است که بزرگترین دام ابلیس لعین است. ماها میل داریم که دیگران اثناگوی ما باشند گرچه برای ماافعال ناشایسته و خوبیهای خیالی را صد چندان جلوه دهند و درهای انتقاد گرچه به حق برای ما بسته باشد یا به صورت ثناگویی درآید. (23)

 

8. زبان سرخ سر سبز بر باد دهد

 

دخترم! آفات زیاد بر سر راه است. هر عضو ظاهر و باطن ما آفتها دارد که هر یک حجابی است که اگر از آنها نگذریم به اول قدم سلوک الی الله نرسیدیم...

 

به بعض آفات این عضو کوچک واین زبان سرخ که سرسبز بر باد دهد و آن گاه که ملعبه شیطان است و آلت دست او جان و روح و فواد را تباه کنداشاره می کنم:ازاین دشمن بزرگ انسانیت و معنویت غافل مشو.

 

گاهی که در جلسات انس با دوستان هستی خطاهای بزرگ این عضو کوچک را آن قدر که می توانی شمارش کن و ببین با یک ساعت عمر توکه باید صرف جلب رضای دوست شود چه می کند و چه مصیبتها به بار می آورد که یکی از آنها: غیبت برادران و خواهران است...

 

دخترم! نگاهی کوتاه به آنچه درباه غیبت و آزار مؤمنین و عیب جویی و کشف سر آنان و تهمت آنان وارد شده دلهایی را که مهر شیطان بر آنها نخورده می لرزاند و زندگی را برانسان تلخ می کند.

 

اینک برای علاقه ای که به تو و احمد دارم توصیه می کنم از آفات شیطانی خصوصا آفت های بسیار زبان خودداری کنید و همت به نگهداری آن کنید.البته در آغاز قدری مشکل است لکن با عزم واراده و تفکر در پی آمدهای آن آسان می شود.

 از تعبیر بسیار تعبیر کننده سرزنش دهنده قرآن کریم عبرت بگیر (25) که می فرماید: ولا یغتب بعضکم بعضاایحب احدکم ان باکل لحم اخیه میتا. (26)

 

9. یأس و غرور، دو پرتگاه مخوف سالک

 

ای دخترم! مغرور به رحمت مباش که غفلت از دوست کنی و مایوس مباش که خسرالدنیا والاخره شوی. (27)

 

10.اسارت نفس و شهوات آن

 

ای عزیز! مغرور مشو و بدان که تاانسان در قیداسارت نفس و شهوات آن است و سلسله های طولانی شهوت و غضب در گردن اوست به هیچ یک از مقامات معنوی و روحانی نایل نمی شود و سلطنت باطنیه نفس واراده نافذه آن بروز نمی کند و مقام استقلال و عزت نفس که از بزرگترین مقامات کمال روحانی است درانسان پیدا نمی شود.

 

سلسله های پیچ در پیچ شهوات و هواها را پاره کن و کند قلب را بشکن وازاسارت بیرون بیا و دراین عالم آزادانه بزیست تا در آن عالم آزاد باشی وگرنه صورت این اسارت را در آن جا حاضر خواهی دید و بدان که آن طاقت فرساست.

 

اولیاء خد با آن که ازاسر و رقیت به کلی خارج شده بودند و به حریت مطلقه نایل بودند بااین حال دلهای آنها چنان لرزان بود واز عاقبت امر چنان ناله می کردند و جزع می نمودند که عقول متحیراز آن است. 28

 

11. عصبیت و نخوت، حجاب غلیظ سکوت

 

از احادیث شریفه اهل عصمت و طهارت استفاده می شود که خلق عصبیت از مهلکات و موجبات سوء عاقبت و خروج ازایمان است و آن از ذمائم اخلاق شیطان است....

 

کافی(ره) فی الصحیح عن أبی عبد الله علیه السلام قال: إن الملائکة کانوا یحسبون أن ابلیس منهم و کان فی علم الله أنه لیس یعنی همانا ملائکه گمان می کردند که شیطان از آنهاست و در علم خدا چنین بود که اواز آنها نیست پس او خارج کرد آنچه در نفسش بود به حمیت و عصبیت. پس گفت: مرا خلق کردی از آتش و آدم را خلق کردی از گل.

 

پس ای عزیز بدان که این از خباثت شیطان است واغلوطه آن ملعون و قیاس باطل و غلطش به واسطه این حجاب غلیظ بود.این حجاب کلیه حقایق رااز نظر می برد بلکه تمام رذائل را محاسن جلوه می دهد و تمام محاسن غیر ر رذیله نمایش می دهد. (29)

 

12. عُجب، اعمال نیک را به باد فنا دهد

 

ای برادر! در مکاید نفس و شیطان دقیق شو و بدان که نمی گذارند تو بیچاره یک عمل خالص بکنی و همین اعمال غیر خالصه را که خداوند به فضلش از تو قبول کرده نمی گذارند به سر منزل برسانی.

 

کاری می کنند که به واسطه این عجب و تدلل بی ج همه اعمالت به باد فنا برود واین نفع هم از جیبت برود.

از خدا و رضای او که دوری هیچ به بهشت و حورالعین هم نمی رسی سهل است مخلد در عذاب و معذب در آتش قهر هم می شوی. (30)

نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: دینی ، ،
برچسب‌ها: